Αρχική σελίδα

Σας καλωσορίζουμε στην πλατφόρμα Wiki του ερευνητικού προγράμματος TRACE (Tracing Racism in Anti-raCist discourse: Α critical approach to European public speech on the migrant and refugee crisis, TRACE/HFRI-FM17-42, ΕΛΙΔΕΚ 2019-2022)! Το Wiki – TRACE αποτελεί το πρώτο ψηφιακό σώμα ελληνικών αντιρατσιστικών κειμένων. Ειδικότερα, περιλαμβάνει θεσμικά και μιντιακά αντιρατσιστικά κείμενα που κυκλοφόρησαν στην ελληνική δημόσια σφαίρα από το 2015 και εξής και πραγματεύονται θέματα που εμπίπτουν στο μεταναστευτικό/προσφυγικό. Στόχος μας είναι:

- να αποκαλύψουμε τις γλωσσικές ή/και άλλες σημειωτικές πρακτικές μέσω των οποίων ο ρατσιστικός λόγος εμφιλοχωρεί στον αντιρατσιστικό

- να συμβάλουμε στην ανάπτυξη της κριτικής επίγνωσης των ατόμων ώστε να συνειδητοποιήσουν πως μέσα από τον (φαινομενικά) αντιρατσιστικό λόγο συγκαλύπτεται και αναπαράγεται ο ρατσιστικός λόγος.

Φορέας Χρηματοδότησης:

Φορέας Υποδοχής:

To wiki απευθύνεται σε:

ερευνητές/τριες που τα ενδιαφέροντα τους επικεντρώνονται στα πεδία:

της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου (Critical Discourse Analysis)
της Κριτικής Κοινωνιογλωσσολογίας (Critical Sociolinguistics)
των Σωμάτων Κειμένων (Corpus Linguistics)
της ανάλυσης (αντι)ρατσιστικού λόγου,
της κοινωνικής κατασκευής μειονοτικών (π.χ. μεταναστευτικών, προσφυγικών) ταυτοτήτων,
καθώς και σε όσους/ες ασχολούνται με εκπαιδευτικές εφαρμογές στο πλαίσιο του κριτικού γραμματισμού,

μαθητές/τριες και εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο της ανάπτυξης του κριτικού γραμματισμού,
μη κυβερνητικές/μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, σε κινηματικούς φορείς/συλλογικότητες, σε άτομα που οργανώνουν διαφημιστικές καμπάνιες υπέρ των μεταναστών/τριών- προσφύγων/ισσών, ώστε να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν γι’ αυτό το είδος του λανθάνοντα ρατσισμού.
εθελοντές/τριες που ενδιαφέρονται για μεταναστευτικά, προσφυγικά και (αντι)ρατσιστικά θέματα,
άτομα που παρέχουν ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη σε μετανάστες/τριες-πρόσφυγες/ισσες,
διαμορφωτές/τριες της κοινής γνώμης, όπως οι δημοσιογράφοι.

Όποιος/α χρησιμοποιήσει κείμενα ή κειμενικά αποσπάσματα του wiki-TRACE είτε για ανάλυση είτε για διδακτική αξιοποίηση είτε για οποιονδήποτε άλλο σκοπό είναι υποχρεωμένος/η, με βάση τον νόμο 2121/1993 (ΦΕΚ Α/25/1993 – 04.03.1993), να παραπέμψει στο wiki-TRACE, να κάνει ρητή αναφορά στο ερευνητικό πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου διαμορφώθηκε το παρόν σώμα κειμένων και να αναφέρει τον φορέα χρηματοδότησης του προγράμματος.

Το wiki παρέχει τις ακόλουθες πληροφορίες:

Βασικές θεωρητικές έννοιες TRACE

ρατσισμός

Ο ρατσισμός αφορά τις κοινωνικές πρακτικές διάκρισης και κατάχρησης εξουσίας που επιτελούν κυρίαρχες ομάδες, οργανισμοί και θεσμοί εις βάρος μειονοτικών/μεταναστευτικών πληθυσμών.

Στις ακραίες και ρητές εκδοχές του επιδιώκει τον αποκλεισμό, την εκδίωξη δηλαδή του/της ‘άλλου/ης’ πέρα από τα ορατά ή τα συμβολικά σύνορα. Στις ηπιότερες και καλυμμένες –αλλά όχι λιγότερο επικίνδυνες– εκδοχές του επιδιώκει την αφομοίωση του/της ‘άλλου/ης’.

Βιβλιογραφία

Αρχάκης, Α., Καραχάλιου, Ρ., Τσάμη, Β. & Λαζανάς, Α. 2023. Ανιχνεύοντας τον ρατσισμό σε ένα σώμα αντιρατσιστικών κειμένων για μεταναστευτικούς και προσφυγικούς πληθυσμούς. Στο Α. Αρχάκης, Ρ. Καραχάλιου & Β. Τσάκωνα (επιμ.), Ιχνηλατώντας τη Διείσδυση του Ρατσισμού στον Αντιρατσιστικό Λόγο: Μελέτες για τον Ρευστό Ρατσισμό. Αθήνα: Πεδίο.

van Dijk, T. A. 2008. Discourse and Power. New York: Palgrave Macmillan.

Χριστόπουλος, Δ. 2004. Οι μετανάστες στην ελληνική πολιτική κοινότητα. Στο Μ. Παύλου & Δ, Χριστόπουλος (επιμ.), Η Ελλάδα της μετανάστευσης: Κοινωνική συμμετοχή, δικαιώματα και ιδιότητα του πολίτη. Αθήνα: Κριτική ΑΕ & ΚΕΜΟ, 338-366.

διάκριση

Η διάκριση αποτελεί πρακτική του ρατσισμού, η οποία στηρίζεται σε κοινωνικά διαδεδομένες, υποτιμητικές και απαξιωτικές αντιλήψεις και παραδοχές που έχουμε ‘εμείς’ για τους/τις ‘άλλους/ες’ και για τα φυλετικά, εθνοτικά, γλωσσικά, πολιτισμικά, θρησκευτικά χαρακτηριστικά τους.

Βιβλιογραφία

Αρχάκης, Α., Καραχάλιου, Ρ., Τσάμη, Β. & Λαζανάς, Α. 2023. Ανιχνεύοντας τον ρατσισμό σε ένα σώμα αντιρατσιστικών κειμένων για μεταναστευτικούς και προσφυγικούς πληθυσμούς. Στο Α. Αρχάκης, Ρ. Καραχάλιου & Β. Τσάκωνα (επιμ.), Ιχνηλατώντας τη Διείσδυση του Ρατσισμού στον Αντιρατσιστικό Λόγο: Μελέτες για τον Ρευστό Ρατσισμό. Αθήνα: Πεδίο.

van Dijk, T. A. 2008. Discourse and Power. New York: Palgrave Macmillan.

αφομοίωση

Η αφομοίωση αποτελεί ρατσιστική πρακτική. Στόχος της είναι οι μειονοτικοί/μεταναστευτικοί πληθυσμοί να απαρνηθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εθνοτικής, γλωσσικής, πολιτισμικής, θρησκευτικής ή άλλης ταυτότητάς τους και να υιοθετήσουν τα γνωρίσματα και τις αξίες της πλειονοτικής ομάδας.

Βιβλιογραφία

Αρχάκης, Α., Καραχάλιου, Ρ., Τσάμη, Β. & Λαζανάς, Α. 2023. Ανιχνεύοντας τον ρατσισμό σε ένα σώμα αντιρατσιστικών κειμένων για μεταναστευτικούς και προσφυγικούς πληθυσμούς. Στο Α. Αρχάκης, Ρ. Καραχάλιου & Β. Τσάκωνα (επιμ.), Ιχνηλατώντας τη Διείσδυση του Ρατσισμού στον Αντιρατσιστικό Λόγο: Μελέτες για τον Ρευστό Ρατσισμό. Αθήνα: Πεδίο.

Χριστόπουλος, Δ. 2004. Οι μετανάστες στην ελληνική πολιτική κοινότητα. Στο Μ. Παύλου & Δ. Χριστόπουλος (επιμ.), Η Ελλάδα της μετανάστευσης: Κοινωνική συμμετοχή, δικαιώματα και ιδιότητα του πολίτη. Αθήνα: Κριτική ΑΕ & ΚΕΜΟ, 338-366.

αντιρατσισμός

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι ο αντιρατσισμός αποτελεί αντίλογο στον ρατσισμό και επιχειρεί τη διαμόρφωση μιας κοινωνίας όπου όλοι οι άνθρωποι μπορούν να συμβιώνουν με αρμονία και αμοιβαίο σεβασμό.

Με άλλα λόγια, ο αντιρατσισμός μπορεί να γίνει κατανοητός ως κάθε θεωρία και/ή πρακτική (είτε συλλογική είτε ατομική) που επιδιώκει την αμφισβήτηση των φυλετικών, εθνοτικών ή άλλων απαξιωτικών διακρίσεων, την εξάλειψη των πρακτικών του αποκλεισμού και της αφομοίωσης του/της ‘άλλου/ης’ και την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων.

Βιβλιογραφία

Anthias, F. & Lloyd, C. 2002. Introduction: Fighting racisms, defining the territory. Στο Anthias F. & Lloyd C. (επιμ.), Rethinking Anti-Racisms. From Theory to Practice. London: Routledge, 1-21.

Αρχάκης, Α., Καραχάλιου, Ρ., Τσάμη, Β. & Λαζανάς, Α. 2023. Ανιχνεύοντας τον ρατσισμό σε ένα σώμα αντιρατσιστικών κειμένων για μεταναστευτικούς και προσφυγικούς πληθυσμούς. Στο Α. Αρχάκης, Ρ. Καραχάλιου & Β. Τσάκωνα (επιμ.), Ιχνηλατώντας τη Διείσδυση του Ρατσισμού στον Αντιρατσιστικό Λόγο: Μελέτες για τον Ρευστό Ρατσισμό. Αθήνα: Πεδίο.

Bonnett, A. 2000. Anti-Racism. London: Routledge.

O’Brein, E. 2009. From antiracism to antiracisms. Sociology Compass 3 (3): 501–512.

ρευστός ρατσισμός

Ο ρευστός ρατσισμός (liquid racism) συνίσταται στη συνύπαρξη ρατσιστικών και αντιρατσιστικών θέσεων και ερμηνειών στο ίδιο (περι)κείμενο. Με άλλα λόγια, αναδύεται όταν ρατσιστικές θέσεις εμφιλοχωρούν σε κείμενα με αντιρατσιστικές προθέσεις. Ο ρευστός ρατσισμός είναι δύσκολο να αναγνωριστεί επειδή κατορθώνει και καθίσταται αόρατος.

Βιβλιογραφία

Αρχάκης, Α., Καραχάλιου, Ρ., Τσάμη, Β. & Λαζανάς, Α. 2023. Ανιχνεύοντας τον ρατσισμό σε ένα σώμα αντιρατσιστικών κειμένων για μεταναστευτικούς και προσφυγικούς πληθυσμούς. Στο Α. Αρχάκης, Ρ. Καραχάλιου & Β. Τσάκωνα (επιμ.), Ιχνηλατώντας τη Διείσδυση του Ρατσισμού στον Αντιρατσιστικό Λόγο: Μελέτες για τον Ρευστό Ρατσισμό. Αθήνα: Πεδίο.

Φραγκουδάκη, Ά. 2022. Ορατός και Αόρατος Ρατσισμός τον 21ο Αιώνα: Η Δυτική Μυωπία, η Ισχύς του Σεξισμού και η Άρνηση του Αντισημιτισμού. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Weaver, S. 2016. The Rhetoric of Racist Humour: US, UK and Global Race Joking. London: Routledge.

Περιγραφή του τρόπου διαμόρφωσης του αντιρατσιστικού σώματος κειμένων
Ένα σώμα 830 αντιρατσιστικών κειμένων ή κειμενικών αποσπάσματων:

που προέρχονται από 41 διαφορετικές πηγές προέλευσης
που αριθμούν 501.744 λέξεις
που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της ελληνικής δημόσιας σφαίρας
που διακρίνονται σε δύο υπο-σώματα κειμένων:

ένα υπο-σώμα με 814 κείμενα ρευστού ρατσισμού
ένα υπο-σώμα με 16 αμιγώς αντιρατσιστικά κείμενα (κείμενα στα οποία δεν εντοπίζονται κατηγορίες ρατσισμού)